HMLT: "Gertrude en Ophelia moesten ballen aan hun lijf krijgen"

Sander Vandenhende: Ik begon na te denken: zou ik het alleen kunnen? Ik wou regisseren en 'Hamlet' spelen, maar de tekst alleen vertalen kon ik niet. Toen vroeg ik Benjamin om te helpen met de tekst.

Benjamin Deroover: Eerst was je niet eens zeker of we 'Hamlet' gingen doen.

Sander: Dat klopt, we wilden eerst iets anders doen. Ons eerste idee was een stuk van Arthur Miller, maar uiteindelijk kozen we voor 'Hamlet'. Benjamin en ik begonnen te vertalen in de zomer, bijvoorbeeld hier op het terras van de Vooruit. In Frankrijk vertaalde ik ook heel wat. Benjamin vertaalde en ik bewerkte de tekst om het speelbaar te krijgen. De samenwerking beviel ons goed dus tijdens het speelproces vroeg ik hem dramaturgie te doen (Past alles in de context van het stuk? Letten op karakterisering enz.). Ik deed dan de regie. Dit was echter een wisselwerking; er waren geen afgebakende rollen.

Benjamin: We lazen bepaalde vertalingen door, zoals bijvoorbeeld de bewerking van Tom Lanoye. We legden ze uiteindelijk aan de kant en focusten ons op het origineel. Bij lastige passages raadpleegden we deze vertalingen wel eens. Wat we vooral belangrijk vonden, was het behouden van onze eigen toon.

Sander: We maakten het skelet van het stuk, wat een soort plan is. Hiervoor namen we, zoals Benjamin zei, de originele tekst en bewerkten hem grondig. Ook voegden we veel monologen toe, zoals bijvoorbeeld die van Horatio. Deze kwamen volledig uit onze eigen geesten. Ook de dood van Ophelia was een eigen idee. Plots werd ik hier eens mee wakker en zo maakten we dus Gertrude verantwoordelijk voor haar dood.

Benjamin: Ook hechtten we veel aandacht aan een stem geven aan de personages die oorspronkelijk eigenlijk geen volwaardige rol hadden.

Sander: Ja, dat was zeker ons doel. Doorheen de geschiedenis was 'Hamlet' eigenlijk een 'one actor piece' waarin Hamlet het hele stuk door klaagt over van alles en nog wat. Wij wilden daartegenover 9 evenwaardige rollen. Zo gaven we bijvoorbeeld de bedeesde Gertrude en Ophelia ballen aan hun lijf.

Sander: Verschrikkelijk. (beiden lachen)

Benjamin: Nee, het was een proces waarin we elkaar leerden kennen, dingen moesten aftasten.

Sander: Het was geweldig om met elk van hen te mogen werken. Er hing zeker een goede vibe in de groep. Wat ik het mooiste vond, was de weg die sommigen hebben afgelegd. Een vriend van me zei gisteren nog dat het een luxe is met zulke acteurs te mogen samenwerken. Ik gebruik dan ook al enkele dagen de volgende vergelijking: het is zoals met een Ferrari rijden; de auto doet de helft van het werk voor je.

Benjamin: We willen niet zeggen dat er geen spanningen waren, maar als groep werk je je erdoor uiteraard.

Sander: Een mooi voorbeeld is dat we vaak na de repetitie met z’n allen iets gingen drinken, soms zelfs tot 3 uur ’s nachts!

Benjamin: Dat vind ik moeilijk om op te antwoorden. Het was een nieuwe ervaring voor me omdat ik normaal gezien niet schrijf voor spelers. Ik vond het dan ook heel interessant om te zien dat de woorden tot leven kwamen, hoe ze in de mond werden genomen. Dit was ook een beetje aftasten. Het was wonderlijk hoe het een spel werd en niet zomaar een steriele tekst bleef. Ik was wel meer een assistent, maar het was ook interessant om te zien hoe Sander dit aanpakte.

Sander: De rolverdeling was inderdaad belangrijk. Ik geloof niet echt in twee regisseurs, omdat je altijd iemand nodig hebt die een keuze moet kunnen maken. Hier discussieerden we wel even over. Benjamin maakte de beslissingen wat betreft de tekst, voor de regie deed ik het. Was het nu wat ik ervan verwacht had? Ja en nee. Ik ben namelijk heel slecht in praktische dingen, zo ben ik bijna altijd te laat. Ik ben ook niet goed in het beantwoorden van vragen zoals bijvoorbeeld welke kleur een broek moet hebben. 'I couldn’t fucking care less.' Het is belangrijk, maar ook vermoeiend. Zoiets moet ik uit handen kunnen geven, wat ik ook deed bij de schmink. Dit zijn nu enkele negatieve dingen, maar wat ik wel leuk vond is dat je beelden kan creëren, scènes zetten, nadenken over dingen zoals licht en spelers kan begeleiden in hun zoektocht naar het neerzetten van de tekst. Ook vond ik het leuk om ervaring te delen en na te denken over hoe ik iets moest aanpakken. Soms werkt iets goed, soms niet. Maar het is een heel leuk proces. Ik moet ook wel toegeven dat ik heel streng ben. Dit resulteerde soms in spanningen, zowel voor mezelf als voor de anderen, maar soms is dit ook nodig. Het was een beetje geven en nemen.

Sander: Ik leerde van Benjamin dat rust een belangrijke factor is. Je over iets opwinden kan en mag, maar is niet de oplossing. Met een nuchtere blik iets laten rusten helpt veel meer, en dit zorgde er ook voor dat het stuk geworden is wat het is. Ook leerde ik van hem dat je poëzie moet durven toelaten in een stuk.

Benjamin: Nu moet ik dit wel evenaren, hè. (lacht) Ik bewonder hoe Sander de leiding kan nemen en ervoor kan zorgen dat iedereen luistert. Soms vind ik dat hij iets te bot is, dat weet hij ook, maar uiteindelijk krijgt hij wel zijn visie doorgedrongen. Ook de humoristische delen in het stuk zijn van Sander. Hij heeft daar meer gevoel voor dan ik, wat ik bewonderenswaardig vind.

Sander: Een moeilijke vraag. Ja, maar met meer middelen, als ik eerlijk moet antwoorden. Het budget voor de productie was laag waardoor we creatief moesten omspringen met dingen. Pas op, dat was wel zeer leerrijk omdat het je creativiteit prikkelt, maar af en toe is het moeilijk. We hebben er iets moois van gemaakt met de middelen die we hadden, het blijft uiteindelijk ook studententheater, hè.