Hysterie in een doosje: Of hoe de hormonale anticonceptie gestopt is met vrouwen te bevrijden

Als je al het geklaag van feministen aanhoort, lijkt vrouw zijn enkel miserie. De klachtenbrief is lang en we hebben zelfs het gevoel dat er iedere dag nog iets bijkomt.

Vandaag op de feministische agenda: hormonale anticonceptie. Want, vrouwen, mannen, gelijk wie, dit is belangrijk. Over de bloemetjes en de bijtjes kan ik jullie bijna niets meer vertellen; studenten zijn vandaag immers beter op de hoogte dan ooit tevoren en praten honderduit over alle mogelijke standjes, vormpjes en gevoel. Dat man en vrouw gelijkwaardig zijn, maar niet gelijk zijn, weten we ook. Niemand verwacht van een vrouw dat ze evenveel bakken bier kan verzetten als een man (letterlijk en figuurlijk), maar vooral, niemand verwacht van een man dat hij kleine roze mensjes gaat groeien in zijn buik. Laat dat nu net de basis zijn van veel blijvende ongelijkheden. Hoewel kinderen kunnen baren een privilege is, een voorrecht waarvan elke vrouw voor zichzelf mag beslissen of ze het opneemt of niet, toch ligt het aan de basis van heel wat punten op onze klachtenbrief. Een heel simpel voorbeeld is de problematiek rond zwangerschapsverlof. Iets verder doorgetrokken: het hele stigma rond maagdelijke vrouwen. Hormonale anticonceptie is een logisch evolutionair gevolg van de vrouw die kinderen baart, maar wel één met zware consequenties.

Waarom klagen over iets wat vrouwen vijftig jaar geleden heeft bevrijd? De pil is immers een middel dat ons heeft laten inplannen wanneer en hoeveel kinderen we krijgen en zo plaats vrijmaakte voor studie en carrière, naast enkel het huishouden met onverwacht af en toe eens een bolle buik. Het is ondankbaar om die vooruitgang te ontkennen, maar allerminst ondankbaar om in vraag te stellen waarom de pil zo weinig geëvolueerd is in zijn vijftigjarig bestaan. De medische wereld heeft zich ontpopt tot een paradijs van therapie en microchirurgie. Toch zitten vrouwen nog steeds opgescheept met een klein pilletje vol synthetische hormonen die allesbehalve deugd doen. Hormonale anticonceptie is (bijna nog meer dan Drumpf of Hillary) kiezen tussen pest of cholera. Met je arts ‘op zoek gaan naar de juiste pil’ (lees: jij smeekt om een andere pil en je arts schrijft zonder al te veel verdere uitleg een iets lichtere of iets zwaardere voor) betekent veeleer “Waar kan ik het meest mee leven?”. Een ‘would you rather’-spelletje dat je liever niet speelt. Blèren om het minste of ’s nachts wakker worden om over te geven? Een libido onder het vriespunt of zwaar bloedverlies dat een hele week aanhoudt? Ongemotiveerd, op het randje van depressief, of overgevoelige borsten die je moet vasthouden op de trap? Hartkloppingen of vreetbuien? Een buik vol gas of tien kilo verdikken?

Het is een spel dat we niet kunnen winnen. Vooral omdat er nauwelijks artsen zijn die je voor dit alles waarschuwen. Als ze beweren dat slechts 5% van de vrouwen zulke klachten ondervindt, dan heb ik het volledige percentage van Gent al ontmoet. Hoewel het fantastisch is dat wij in België zo eenvoudig toegang hebben tot anticonceptie, betekent het echter niet dat artsen het moeten uitdelen als snoepjes zonder verdere uitleg. Het is een snoepje dat ik maar al te graag slikte. De arts beloofde dat heel mijn premenstrueel syndroom zou verdwijnen; misschien ging ik wat verdikken – maar dan wel aan mijn borsten. Toen ik vijf jaar later op consultatie ging om voor de vijfde keer van anticonceptiemiddel te veranderen, aanvaardde ik het ergste voorschrift tot nu toe: de NuvaRing. Plots werd mijn verhaal niet meer een ‘would you rather’-spel maar een ‘and/and’-hel. Ieder symptoom waarvan je al een of andere urban legend hebt gehoord: ik had het. Toen ik mijn gynaecoloog hiermee confronteerde, kreeg ik een harde “dat kan niet” in mijn gezicht. “Een griepje met een depressie bij, dat zal het wel zijn, mevrouw.” Gelukkig ben ik daar niet gestopt en had ik al snel een afspraak bij de endocrinoloog (een hormoonspecialist, voor de leken onder ons). Die man leek haast een engel toen hij zei dat alle klachten die ik had aan mijn NuvaRing te wijten waren en dat mijn lichaam niet tolerant was tegenover synthetische hormonen.

Aan dat goede nieuws kwam al snel een einde, want er is niets anders. Wie de last die synthetische hormonen met zich meebrengen niet kan verdragen, heeft het vlaggen. Er is geen alternatief op de markt dat je kan helpen. Misschien het hormonaal spiraaltje (dat werkt enkel plaatselijk en tast niet je hele hormonale systeem aan om je eisprong tegen te houden) of het koperen spiraaltje (hoewel dat nog heel wat jonge vrouwen afgeraden wordt omdat het te vaak complicaties met zich meebrengt). Wie met een spiraaltje niet geholpen is, blijft achter met wat? Het condoom? Gezellig.

Durf maar niet te opperen om een mannelijke variant te gebruiken, want artsen lachen je recht in je gezicht uit. Wie zou er nu zoiets als ‘Vasalgel’ (een middel dat een man maar één of twee keer in zijn leven moet aanschaffen, dat snel terug omkeerbaar is en momenteel wordt ondersteund door crowdfunding) op de markt willen brengen wanneer je geld kan rapen als slijk met de hopen vrouwen die een maandabonnement van €10 bij de apotheek hebben voor de pil? Nee, dat is economisch gewoon niet interessant.

Het is een verademing maar ook een verschrikking om te ontdekken wat van jezelf is en wat de pil al jaren bij je losmaakt. Tot de geneeskunde betere anticonceptie op de markt brengt, is het belangrijk dat je je eigen hormonenbalans met alle symptomen kent, vóór je verder pillen blijft slikken. Dit is allesbehalve een oproep tot onveilige seks, wel tot het kennen van je eigen lichaam.